Azərbaycanın enerji keçidi: “yaşıl gələcək”ə gedən yol nə qədər realdır?

Araşdırma: bərpa olunan enerji planları, icra vəziyyəti və qarşıda duran çağırışlar

Son illərdə Azərbaycan yalnız neft və qaz ölkəsi imici ilə deyil, “yaşıl enerji ölkəsi” iddiası ilə də beynəlxalq diqqət mərkəzinə çıxıb. Xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun “yaşıl enerji zonası” elan edilməsi, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı və Avropa şirkətləri ilə günəş və külək enerjisi sahəsində bağlanan müqavilələr bu strategiyanın əsas hissəsidir.

Amma bu yaşıl keçidin real konturları və onun ölkə iqtisadiyyatında hansı dərəcədə özünü göstərdiyi sual olaraq qalır.

Strateji sənədlər nə deyir?

Azərbaycan hökumətinin 2030-cu ilə qədər planlaşdırdığı “Milli Enerji Strategiyası”na əsasən:

Bərpa olunan enerjinin payı 30%-ə qədər artırılmalıdır
Qarabağ və Naxçıvan yaşıl enerji zonaları kimi tam inteqrasiya edilməlidir
2 GW-dan çox külək və günəş enerjisi istehsalı hədəflənir

Xəbər10 informasiya agentliyinə istinadən, 2025-ci ilin birinci rübündə artıq bu sahədə 520 MVt-lıq layihənin tikintisi başlamışdır.

Reallıqda nə qədər enerji istehsal edilir?

Hazırda Azərbaycanda enerji istehsalının təxminən:

92%-i – istilik elektrik stansiyalarından
4%-i – su elektrik stansiyalarından
3-4%-i – günəş, külək və digər mənbələrdən gəlir

Bu, göstərir ki, yaşıl enerjinin real payı hələlik çox cüzidir. Ekspertlər bildirir ki, qanunvericilikdəki boşluqlar, texniki infrastruktur çatışmazlığı və investisiya mühiti bərpa olunan enerji layihələrinin genişlənməsinə əngəldir.

Konkret nümunə: Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası

2023-cü ildə BƏƏ-nin “Masdar” şirkəti ilə birgə inşa edilən Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası 230 MVt gücə malikdir və ildə 110 min evin enerji tələbatını ödəmək imkanına malikdir. Lakin mütəxəssislər bildirir ki, bu kimi layihələrin şəbəkəyə inteqrasiyası və dayanıqlılığı təmin olunmadan uzunmüddətli nəticələr əldə etmək çətindir.